Nét đẹp trong văn hóa thưởng trà của người Việt

Được biết đến như một nét văn hóa của người Việt, thưởng trà là một nét đẹp rất đỗi bình dị và thanh tao.  Không chỉ xuất trong những quán trà sang trọng, những buổi đàm đạo cấp cao, hay ở trong mỗi gia đình Việt, trà còn xuất hiện trên mọi góc phố vỉa hè, ấy nên người miền Bắc mới có câu: “Hà Nội trà đá vỉa hè”.



Thực tế, thưởng trà được du nhập vào phương Nam, đây là thứ thức uống khoác lên cả một bề dày văn hóa phương Bắc lại trở nên rất đỗi bình dị và gần gũi. Gọi tô phở, nhâm nhi ly cafe, ngồi hàn huyên câu chuyện hay nhậu ly rượu cũng “chữa lửa” bằng đủ loại trà. Không chỉ vui thú trà tươi, trà còn được biến tấu thành những loại thức uống khác nhưng vẫn mang dư vị bản chất của trà như trà chanh, pha sữa, bỏ đá, ướp thảo dược hoặc làm mocktail, cocktail trà…

Nguồn gốc của trà

Nguồn gốc của trà (hay còn gọi là chè) có thể tìm được thấy khoảng hơn 4.000 năm ở Trung Hoa. Và câu chuyện được coi như huyền sử của trà mang dáng vẻ thần thoại hơn là sự thật. Vua Thần nông khi tuần thú phương Nam, vô tình uống được một thứ lá cây rơi trong nồi nước đang sôi làm cho tinh thần sảng khoái phấn chấn nên ông gọi đó là "chè”, hoặc có thể gọi là trà (phơi khô).

Hoặc có một người thành thạo về y khoa, đã khám phá ra chè là một loại thảo dược vào năm 2737 trước công nguyên khi có vài chiếc lá cây rơi vào ấm nước đang đun sôi của ông. Sau khi uống thử ông đã phát hiện mình có một năng lực kỳ diệu... Ngay lập tức ông xếp cây chè vào danh sách các loại thảo dược.

Lợi ích tuyệt vời của trà

Theo nghiên cứu, các nhà khoa học đã chứng minh được chè xanh là kho tàng của các hoạt chất sinh học như: các polyphenol, các alkaloid, các aminoaxít, vitamin, flavonid, flour, tanin, saponin... Tất cả có 12 nhóm hoạt chất trong cây chè.

Trà có khả năng kích thích lao động và đem lại niềm vui. Trà có lợi ích cho hô hấp và tim mạch, trà có khả năng ức chế, ngằn ngừa sự phát triển tế bào ung thư vì trà có chứa một loại dược tính gọi là ECGC (Epi gallocatechine gallate), loại chất có khả năng chống ung thư (từ ngăn cản tế bào ung thư đến chặng đứng sự di căn của các khối u). ECGC có sức sống chất ôxy hóa mạnh gấp 100 lần so với vitamin C và gấp 25 lần so với vitamin E.
 

Văn hóa thưởng trà của người Việt

Ở Việt Nam, trà xuất hiện và thân quen trong mọi ngóc ngách của đời sống: không chỉ trong những quán trà sang trọng, những buổi đàm đạo cấp cao, hay ở trong mỗi gia đình Việt, trà còn xuất hiện trên mọi góc phố vỉa hè, ấy nên mới có câu: “Hà Nội trà đá vỉa hè”.

Hãm chè vô cùng đơn giản, nhưng để ngon thì không phải ai cũng biết cách. Trà tươi chỉ việc rửa sạch, đun sôi nhưng đừng để quá lâu kẻo đắng. Trà đen phải tráng qua một lượt nước nóng để gạn bỏ bụi mốc, sau đó tưới nước sôi bên ngoài ấm tích trong khi hãm để cấp đủ nhiệt. Người sành sỏi còn sưu tầm, tuyển chọn những loại trà tuyệt hảo để thỏa mãn thú thưởng trà của mình. Còn với người lao động, chỉ cần ly trà ấm nóng mùa đông hoặc bỏ thêm vài ba viên đá (trà đá) giải khát mùa hè là đủ.

Trà không để uống nhanh, uống vội, nói đúng hơn, tuần trà mời nhau đó là để níu thời gian lại mà chiêm nghiệm, mà chạm tới những góc khuất vô tình bị bỏ qua. Cùng bằng hữu cố tri ngắm sợi khói vờn trên chén, thưởng trà thơm mà ngỡ thưởng cả bao la đất trời.

Về không gian thưởng trà của người Việt cũng đòi hỏi có một không gian rộng để tận hưởng được hết sự tinh túy của trà. Không gian thưởng trà thường mang hơi hướng của văn hóa thiền - là không gian thanh tịnh, thuần khiết, tao nhã, êm dịu. Lý tưởng nhất là những nơi có khung cảnh thiên nhiên đẹp, yên tĩnh, bên trong có tranh ảnh, thư pháp, góc đọc sách báo hoặc bàn cờ. Vậy nên văn hóa trà Việt đã được người nhận xét vừa có nét cầu kỳ, vừa mang tính dân dã.
 

Một số loại trà ngon xứng danh trà Việt

1. Trà Tân Cương

   

Mang chính danh “Kinh đô xứ trà”, trà (chè) Tân Cương nổi tiếng khắp ba miền bởi hương vị thơm ngon hảo hạng mà hiếm vị trà nào sánh bằng. Chè Tân Cương có hương thơm tự nhiên dìu dịu, vị chát nhẹ, màu nước vàng xanh, khi uống có hậu ngọt lắng sõu trong vị giác người thưởng thức, làm mờ mẩn những ai yêu thích nghệ thuật thưởng trà. Trà (chè) Tân Cương là món quà tinh tế gửi tặng bạn hiền, tri kỷ, gửi gắm biết bao tình cảm chân thành.

2. Trà móc câu Thái Nguyên

   

Từ những búp chè tươi Thái Nguyên được hái theo nguyên tắc 1 tôm 1 lá, những cánh trà nhỏ và săn chắc, cong như móc câu và có mùi mốc đặc trưng. Nước trà sánh vàng, đặc hậu vị ngọt mang hương vị ngậy thơm như cốm nếp, có thể pha đến nước thứ 4 mà vẫn thơm ngon. Những người nghiền trà, hay những người khó tính nhất về trà đề bị loại trà này chinh phục bởi vị, hương và màu vàng sánh của nước trà. Vì thế mà trà móc câu Thái Nguyên là sự lựa chọn hàng đầu của những người sành trà và là món quà tuyệt vời dành tặng những người bạn tri kỷ tâm giao.

3. Trà Shan Tuyết

   Trà Shan Tuyết 

Xưa nay, người sành trà vẫn hay ví trà Shan Tuyết giống như “Thức quà của đất trời”. Những búp chè Shan tuyết được lựa hái cẩn thận trên những cây chè cổ thụ, chênh vênh trên những đỉnh núi cao chót vót tỉnh Hà Giang. Người ta thường lựa lúc sương sớm để hái chè, bởi đó là khi búp chè còn đang độ “ngậm” sương, trên bề mặt phủ một lớp bạc óng ánh như tuyết. Sợi trà Shan Tuyết săn chắc bằng hạt đỗ xanh, tuyết phủ trắng và vẫn lưu lại hương thơm thanh khiết của núi rừng. Trà thường được pha trong những loại ấm đất nung già để giữ trọn hương thơm, đậm vị và màu trà vàng óng ả. Nhấp từng ngụm trà, cảm nhận vị chan chát mà ngọt hậu lan tỏa dần, để rồi sau hàng giờ vị ngọt thanh tao ấy vẫn vấn vương nơi đầu lưỡi.