Cốm làng Vòng - một thức quà dân dã và thanh tao

Tôi nhớ, khi tôi còn là một cô bé chừng 5 – 6 tuổi tôi đã có dịp sống ở Hà Nội. Đấy là vào những năm 89. 90. Không hiểu sao cái Hương Vị Hà Nội cứ thấm vào tôi một đứa trẻ con ngày ấy..những món ăn mà chỉ Hà Nội mới có, mới ngon, mới “lạ”. Sau năm đó, tôi trở về quê học và cái Hồn Hà Nội càng thấm được vào tôi qua những trang văn, thơ. Tôi yêu Hà Nội, yêu ẩm thực Hà Thành, yêu Hà Nội “băm sáu phố phương” Yêu những hương hoa sữa thơm nồng nàn, yêu những quán Phở thơm ngon nổi tiếng xa xỉ với mùi Phở đặc biệt, yêu những người “buôn gánh bán lưng”Làm đẹp cho đời bằng những món ăn dân dã đậm đà hương vị dân tộc.Yêu thương lắm những tiếng rao đêm đã trở nên quen thuộc mỗi ngày, mỗi giờ. Yêu Mùa Thu Hà Nội. Tôi thích đọc những trang văn về ẩm thực Hà Thành của Thạch Lam sâu lắng, tinh tế. Yêu Nguyễn Tuân một chủ nghĩa xê dich và ông rất thích thưởng thức văn hóa Ẩm Thực theo một phong cách rất” riêng biêt”. Tôi yêu những hương vị gắn liền với địa danh vùng miền “Bánh cuốn Thanh Trì, Cốm Làng Vòng, chả cá Lã Vọng…”Và mùa thu nhắc tôi gợi nhớ bởi những con đường ngợp lá vàng rơi, bởi tiết trời đôi lúc se lạnh khiến lòng người nao nao một cảm xúc khó tả và bởi cả hương vị cốm Làng Vòng thơm ngon, ngọt ngọt, dai dai mùi “Hương cốm mới” hương “Cốm Làng Vòng một thức quà của lúa non”mỗi độ thu sang, hình ảnh “các cô hàng cốm xinh xinh, áo quần gọn ghẽ với cái dấu hiệu đặc biệt là cái đòn gánh hai đầu cong vút lên như chiếc thuyền rồng”và nụ cười của cô thôn nữ làng Vòng đi vào Hà Nội đã đủ sức tỏa nắng trong trái tim người lữ khách, đã đọng lại trong tôi một vẻ đẹp khó phai mờ! Trong cơn gió heo may nhè nhẹ, man mát mang theo vô vàn những hương vị thân thương, quen thuộc của mua thu, một thứ quà đặc sản, quyến rũ đặc biệt được nhạc sĩ Trịnh Công Sơn dành tặng những ca từ như ru hồn người và có sức lay động, lan toả 

“ … Hà Nội mùa thu; mùa thu Hà Nội
Mùa hoa sữa về, thơm từng cơn gió
Mùa cốm xanh về, thơm bàn tay nhỏ,…” 
Cốm sữa vỉa hè, thơm bước chân qua " 
Cốm làng Vòng một làng nhỏ ven đô, nay thuộc Cầu Giây Hà Nội nổi tiếng khắp bốn phương bởi màu cốm xanh mát như màu xanh của Ngọc, hạt cốm dẻo có vị ngọt thơm mùi sữa của lúa nếp non và không bị ngăm. Xưa kia, khi làng vòng vòng vào vụ là cả làng rộn rã tiếng chày giã cốm như những bản nhạc đồng ca vang lên đều đều theo nhịp chày, cối thập thình.Tôi nhớ đã có lần Nguyên Tuân cảm nhận về Cốm như này “Mỗi năm cứ thấy gió mùa thu nổi sóng trên đồng lúa miền băc là nhiều người lại nhắc đến Cốm Vòng- cái món quà thổ ngơi thơm lành của ruộng lúa nếp ngoại thành thủ đô” Cốm vốn là thứ quà dân dã của đồng ruộng cũng bởi thế mà gần gũi gắn bó. Nhưng không phải miền quê nào cũng có, bởi thế mà Cốm trở thành thức quà tinh tế, bình dị, tao nhã của riêng Hà Nội. Tôi nhớ có một nhà văn từng viết về Cốm như thế này “Cốm là thức quà đặc biệt riêng của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị của tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ Việt Nam “Tôi không biết cốm Làng Vòng có từ bao giờ nhưng tôi thấu hiểu để làm nên những hạt cốm xanh dẻo ấy là cả một quá trình. Đấy là sự đảm đang, cần cù chịu khó, sáng tạo của những người làm cốm, người làm nông nghiệp. Hạt cốm ngày càng xanh, càng mỏng, càng dẻo, càng thơm và chứa đựng bao hương vị tinh túy của đất trời, của lòng người. Cốm làng vòng từ việc chọn những bông lúa nếp non bấm phải ra giọt sữa rồi mang về tuốt lay thóc, sàng chấu, rang hạt để thành thứ hạt dẻo như xôi. Cốm vòng đúng kiểu được gói trong hai lớp lá. Bên trong là lá ráy để cho hạt cốm không bị khô và để được lâu hơn, lớp lá sen được gói bên ngoài để hương sen phang phất kích thích ngon miệng. Sau cùng là hai dây lạt mềm làm từ thân cây lúa buộc vuông góc nhau làm cho gói cốm thêm phần chắc chắc, bắt mắt và ta cảm thấy thân thuộc bình dị, gợi nhớ sự mộc mạc dân dã của Hồn quê. Cốm làng Vòng đã vượt qua khỏi lũy tre làng theo những gói quà, những gánh rong để đên với mọi miền đất nước, đến với người ăn chơi sành điệu, đến với du khách Tây như một đặc sản quý . “Mỗi khi thấy gió vàng heo hắt trở về, lòng người lâng lâng dịu nhẹ sang thu, những chiếc lá vàng bay trong gió nghe xào xạc đánh thức Hương cốm dậy mùi Những hạt cốm xanh rờn ấy vừa dẻo, vừa thơm cái hương thơm rất riêng của lúa nếp mới qua thời kỳ ngậm sữa lại được những nghệ nhân kỳ công sáng tạo để hiến cho đời một món ăn tao nhã mang đậm hương sắc Việt Nam. Và chỉ có làng Vòng Hà Nội là biết chế biến món Cốm thơm ngon và dẻo hơn hết một đăc sản của dân tộc Việt Nam. Mỗi người thưởng thức Cốm theo một cách riêng biệt nói như ai đó “Anh hãy thưởng thức món ăn này đi, tôi sẽ cho anh biết anh là người thê nào”Vì thế, thưởng thức Cốm cũng phải đúng cách bởi như Thạch Lam xác nhận “Cốm không phải là thức quà của người vội, ăn cốm phải ăn từng chút ít, mạnh mẽ và cương quyết không chấp nhận lối ăn “hộc tốc nuốt chửng” mà phải nhai kĩ nhai lâu, kiên nhẫn ít nhiều. Ăn như thế ta mới cảm nhận hết “Cái mùi thơm phức của lúa mới của hoa cỏ dại ven bờ. Trong mầm xanh của cốm, cái tươi mát của lá non và trong chất ngọt của cốm, cái dịu dàng thanh đạm của loài thảo mộc.Thêm vào cái mùi hơi ngát của lá sen già ướp lấy từng hạt cốm một còn giữ lại cái ấm áp của những ngày hạ ven hồ.
Có người thì lại thưởng thức, nhâm nhi cốm với chén nước chè xanh, đây cũng là cách mà ông nôi tôi, bố tôi thường thưởng thức. Ông nhẹ nhàng dùng 5 đầu ngón tay nhón một ít rồi bỏ vào miệng rồi cứ thế Ông từ từ thưởng thức. Ông tâm tắc khen ngon cái hương vị thanh tao của Làng Quê Việt. 
Trong đùm cốm một màu xanh ngon đặt trong lá sen, ông khẽ nhúm ít cốm đưa lên miệng nhai kĩ và thưởng thức từ từ bên ấm nước chè xanh thơm ngon. Một lối thưởng thức thanh tao! Có người lại thích thưởng thức cốm vòng với những quả chuối tiêu trứng cuốc khi lột vỏ ra chấm với chút cốm rồi bỏ vào miệng rồi nhám nhi một ngụm trà mạn hảo hạng bao tinh hoa ẩm thực thơm, dẻo, ngọt mềm cứ thế mà thưởng thức để thây rằng cuộc sống thật Nhã và ý nghĩa biết bao hoặc với những quả hồng trứng đỏ mọng để tăng lên độ ngọt thơm thanh thanh của thức quà đồng nội này. Cốm xanh hồng đỏ như tình duyên đôi lứa yêu nhau, đằm thắm đậm sâu dữ dội. Chất nó ăn ý với nhau mà màu sắc nó càng gắn bó với nhau nữa! Chả thế mà khi mùa xây tổ ấm đến nhà trai mang cốm xanh với hồng đỏ đến nhà gái. Hương Cốm len lỏi vào đôi lứa yêu nhau, không phải là món quà ăn vặt mà còn là đặc sản, là món quà tượng trưng nữa!
Từ cốm, người ta chế biến ra rất nhiều món ngon xôi cốm, chả cốm, chè cốm…nhưng tui vẫn thích và nghiền món Cốm bọc lá sen này “Trời sinh lá sen để bao bọc cốm cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen” cốm hiện ra sạch sẽ tinh khiết thơm ngon!
Cốm Vòng, gạo tám Mễ Trì
Tương Bần, húng Láng, còn gì ngon hơn".

Cốm vòng quả là một thức quà đặc biệt nhất trong mọi thứ quà Hà Nội- đặc biệt vì mỗi khi thấy gió vàng hiu hắt trở về thì lại nhớ đến Cốm, mà đặc biệt hơn nữa là khắp các nẻo đường đất nước chỉ có Hà Nội mới có cốm thôi! Cốm làng Vòng vẫn còn giữ nguyên hương vị của mùa thu, của Hà Nội xưa khiến cho bất kỳ người con đất Hà Thành nói riêng và những người con của Đất Việt một lần đến làng Vòng được ăn món đặc sản này luôn có tâm trạng bâng khuâng, quyến luyến nhớ nhung Xa nhớ về Thương và mong được thưởng thức tìm về miền ký ức của những ngày thu đã qua!

Tôi đã yêu Hà Nội yêu Cốm làng Vòng như thế đấy! #omaihonglam#honglam20nam.

Tác giả: Ngô Thị Thơm